‘’Let food be thy medicine, and let medicine be thy food’’, een bekende quote die vaak wordt aangehaald. Het lijkt zo eenvoudig om als arts een paar leefstijladviezen te geven aan een patiënt ter preventie of als (deel van een) behandeling, maar het tegendeel is het geval. Hoe komt het dat artsen toch sneller geneigd zijn om medicatie te geven voor bijvoorbeeld hypertensie of diabetes type 2? En waarom wordt niet standaard een gesprek gevoerd over leefstijl?

Genees-kunde versus gezond houden

Een van de belangrijkste antwoorden hierop is dat artsen simpelweg niet weten hoe ze dit moeten doen, omdat er te weinig leefstijlgeneeskunde aan bod komt in de artsenopleiding. Tijdens de colleges en werkgroepen wordt vooral aandacht besteed aan de behandeling van aandoeningen (genees-kunde) en er is weinig aandacht voor preventie (gezondheid behouden). In colleges over de behandeling van leefstijlgerelateerde aandoeningen komt uitgebreid aan bod welke medicatie geschikt is, hoe de medicatie werkt en wat de interacties en contra-indicaties zijn. Vaak wordt nog wel kort benoemd dat leefstijl een belangrijke eerste stap is, zoals gezond eten en stoppen met roken, maar verder wordt hier niet op ingegaan:

• Wat is dan gezond eten?
• Welke voedingsrichtlijnen zijn er voor zowel de preventie als de behandeling van leefstijlgerelateerde aandoeningen?
• Hoe leg je eigenlijk uit dat het belangrijk is om te stoppen met roken en hoe zorg je voor gedragsverandering?

Dat zijn allemaal aspecten die te weinig belicht worden in de artsenopleiding. 

Geneeskundestudenten in actie

In 2017 werd uit eigen initiatief door drie Rotterdamse geneeskundestudenten daarom ‘’Stichting Student & Leefstijl’’ opgericht. Het doel van deze stichting is om leefstijlgeneeskunde meer op de kaart te brengen. Dit begon met een extra-curriculaire lezingen cyclus te organiseren met experts door het hele land (SELF-cursus: Students Experienced in Lifestyle and Food), voor en door geneeskundestudenten. Ondertussen draaien op alle geneeskundefaculteiten nu jaarlijks de SELF-cursussen en wordt langzaamaan steeds meer gewerkt aan de implementatie in de artsenopleiding.

• Sinds het nieuwe Raamplan Artsopleiding 2020 is er gelukkig al meer aandacht voor leefstijlgeneeskunde en zien de opleidingen het belang hiervan. Er wordt in dit raamplan meer nadruk gelegd op preventie van chronische aandoeningen en ook op duurzame inzetbaarheid van de arts zelf. Een goede stap vooruit, maar de praktijk zal laten blijken of het voldoende is. 

Meer leefstijlgeneeskunde in opleiding

Kortom, meer leefstijlgeneeskunde in de artsenopleiding zorgt voor meer kennis en vaardigheden waaraan nieuwe artsen zich kunnen vasthouden bij het geven van leefstijladvies aan de patiënt voor zowel preventie als behandeling van leefstijlgerelateerde aandoeningen. De laatste jaren zijn er al heel wat stappen gezet om leefstijlgeneeskunde te integreren in de opleiding, maar we zijn er nog niet. Ook vanuit de studenten wordt de noodzaak gezien om een gezonde leefstijl te promoten, waardoor de patiënt minder of zelfs geen medicatie meer nodig heeft, want zoals Hippocrates ooit heeft gezegd:

“The natural healing force within each of us is the greatest force in getting well”

Elise Wessels en Erika Riphagen zijn coassistenten en zetten zich in voor het belang van leefstijlgeneeskunde. Ze zijn landelijk (oud) bestuursleden Acquisitie en Externe Relaties van Stichting Student en Leefstijl.